Соғымды қай уақытта сою керек?

Соғымыңыз шүйгін болсын! Осы мезгілде ел соғымын сойып, алды шеке беріп жатыр. Дәстүрден жаңылмаған қазақтың дастарқаны қазы-қарта, жал-жаясымен бай. Ал енді осы соғымды неге дәл осы мезгілде сояды? Жылқы етінің қасиеті қандай? 

Қазақ соғымға жылқы сояды. Қолы жеткені ту бие, байтал одан қалды жабағыны құп көреді. Әрине әркім көрпесіне қарай көсіледі. Десекте мал танитын ел тай мен еркек малды қолда бордақыламаса алдайды деп қашқақтайды. Бастысы қазы шығуы керек.

Алтынай Қасымханова, нутрициолог-диетолог, Ұлттық биотехнология орталығының маманы:

- Ең біріншіден, ол жаңағы құрамы жағынан өте бай ет боп таыблады. Және де оның құрамында көп мөлшерде белок болғандықтан, яғни 19 процентке жуық белок болады және аз мөлшерде майдың үлесі тек 3 процент, сондықтан ол диеталық және гиппоаллергенді ет түріне жатады және де оның құрамында көптеген витаминдер кездеседі. Соларды айта кететін болсам ол А витамині, B витамині, C және Е витамині көп мөлшерде кездеседі. Бұл адам организміне өте көп жаңағы үлесі өте зор. Көп мөлшерде темір кездеседі, натрий, калий, фосфор бұл организмде көптеген метаболизмдерге қатысып, өзінің әсерін береді, жақсы әскерін береді.

Жөн білген қазақ соғымды дәл қай күннен бастап союды да біледі. Бір күн әрі, бір күн бері емес. Дәл желтоқсанның 13-і. Өйткені наурыздың он үшінде құмалақ батса қар кетеді дейтін қазақтың есепшілері жыл басын наурыздың 13-інен қайырса, қыстың басы желтоқсанның он үші! Осы мезгілде уақ мал мен арық-тұрақ қолға қараса, азығын жыл он екі ай даладан табатын жылқы жарықтық өрісін ұзартады. Тағы бір дәлдік дәл осы мезгілде жылқыға қазы бітеді. Яғни майы қабырғасына жиналған уақыт.

Оралбек Жүнісұлы, Қазақстанның құрметті журналисі:

- Жылқыны сол желтоқсанның он үшінен бастап сою керек. Оған дейін болмайды. Жылқы. Қар басу керек. Қар басқаннан кейін оның күллі майы, құнарлылығы қабырғасына жиналады. Соның бәрі майлы боп, дәмді болатыны сол. Ал енді ертерек сойсаңыз, онда қазыңыз, бәрі жөнді болмайды. Солндықтан ата-балаларымыз қар бір-екі жауғанан кейін содан барып сойған.

Қазақ жылқыны жиын той, өлім-жітім болмаса жазда соймайды. Жазда қой-ешкіні талқажау етсе, күздікке қазы шығар серке болмаса қазіргі жұрт сиыр сояды. Сойылған малдың етін қыстың өзінде ыстығын шығарып, біраз уақыт бос жайып тастайды. Өйткені энергиясы жойқын. Суықтың өзінде бусанып жатады. Аяз болмаса қата қоюы да екіталай. Сол себепті соғымды алғашқы аяз қырбастың қызылшұнағын өткізіп барып сойған. 

Алтынай Қасымханова, нутрициолог-диетолог, Ұлттық биотехнология орталығының маманы:

- Осы жылқының майының қатпайтын қасиеті бар, сондықтан оны ұзақ жолға жүрген кезде өзімен бірге алып қолдана беруге болады. Соғым етін мұзадтқышта яғни минус 20 градустан төмен температурада сақтау керек, себебі егер одан жоғары температурада сақтасаңыз оның құрамындағы витаминдер, минералдар бұзылып, ол жаңағы өзінің жақсы қасиеттерін жоғалтады. 

Соғым сою қазаққа ғана тән. Жер жүзінде қазақтан өзге халықта мұндай дәстүр жоқ. Мал сойған ел оны жазда  ыстайды, тұздайды, ал қыстан жазға қалатын жылқы еті сүрленеді. Оған мұздатқыштың да қажеті жоқ. Мұздатқыш - сарышұнақ, ақшұнақ аяздар.

Маманның айтуынша, сүр ет те барлық витамин сақталады. Ал мал танитын адам жылқы етінің қуатын, соғымға лайық екенін қазысына қарап біледі. Екі еліден жоғары шықса риза, одан асса тамсанады. Сере шығарып соятындар да бар. Ал шынашақ ғана шығып жатса бұйырғаны деп қанағат қылады. Сол себепті соғым басына келген жұрт бұйыртып жегізсін дейді. Сол себепті сіздің де соғымыңыз шүйгін болсын!