Starlink - Қазақстан және әлемдегі соңғы жаңалықтар

Қазақстан мен Қытай арасындағы тауар айналымы жыл басынан бері 30 пайызға өсті. Оның ішінде біздің елге келетін тауар түрлері 29 пунктке толықты. Кеден қызметі берген тауар айналымы турасындағы сандар осындай. Алайда қытайлық серіктестермен жұмыста тап болатын қиындықтар да бар. Қазақстандық кәсіпкер Нұрәділдің Қытай заңгерлерімен мәмілеге келе алмай жүргеніне 7 жыл болды. Бизнес бастағысы келген жігіт Қытай компаниясымен келісім-шарт жасаған. Алайда тапсырыс берген тауары ұшты-күйлі жоқ. Тақырға отырдым деген бизнесмен мәселені шешу үшін тіпті Бейжіңнен бір-ақ шыққан. Нұрәділ, кәсіпкер: - Келісім-шарт жасалған соң тауар үшін қаражат жібердім. Бірақ екінші тараптан жауап болмады. Сосын біз сауал салдық. Жауап ретінде Қытай тарапы келісім-шартты ұзартуды сұрады. 2016 жылы мен Бейжіңге бардым. Олар маған тауарды жіберу үшін бәрі дайын деді. Бірақ тағы да тауар келген жоқ. Содан 2018 жылы біз ақшаны қайтаруды талап етіп, хат жібердік. Ол да жауапсыз қалды. Мен келісімшарт талаптарына сәйкес, Қазақстандағы төрелік сотқа жүгіндім. Артынша, Қытай сотына да арыздандым. Бейжің заңгерлері бұл мәселені қарауға алмайтындарын мәлімдеді. Тек қана Қазақстандағы сотқа жүгіне аласыз, депті. Содан кейін мен Қытай заңнамасын зерттеп, олардың бұл талабын қабыл алмасқа амалым жоқ екенін түсіндім. Қазақстан мен Қытай – шетелдік төрелік шешімдерді тану және орындау туралы Нью-Йорк Конвенциясының қатысушылары. Демек, мұндай инстанцияларға жүгіну үшін құжаттарды заңдастырудың қажеті жоқ. Алайда, дау туындамас үшін анық-қанығы, тіпті, мекеме аты келісімшартта жазылуы тиіс. Ал Нұрәділ төрелік шешімді айтатын екі мекемені жазып отыр. Бұл процесті одан сайын қиындатқан. Ал қытайлық заңгерлердің жауабы – дауды шешетін 3 мекеме бар. Чжан Чжэнли, заңгер (ҚХР): - Біріншісі мемлекеттік сот. Екіншісі халықаралық коммерциялық арбитраж. Үшіншісі - медиация. Бірақ Қытай сотында жүретін процесстер үнемі күрделі деуге болады. Бүкіл процесс екі сатыға бөлінеді. Біріншісі - апелляциялық. Ал екіншісі - қадағалау инстанциясы. Сот процесі үшін барлық дәлелдер заңдастыруды талап етеді, сол себепті ол қиын. Сауда дауларына қатысты істер, Бейжің шешімімен, азаматтық-құқықтық салада қаралады. Яғни, коммерциялық тәуекелдер бар екені ескеріледі. Гүлнұр Нұркеева, халықаралық заң фирмасының серіктесі: - Қытай заң қызметтері тұрғысынан жабық ел. Яғни сіздің мүддеңізді Қытай сотында тек лицензиясы бар жергілікті адвокат қана іске асыра алады. Шетел заңгерлері қытай тілін қанша жақсы меңгерсе де іске кірісуі мүмкін емес. Сондай-ақ заңгерлердің халық санына қатынасы өте төмен. Яғни, олардың қызметі өте қымбат. Қазақстан мен Қытай арасында 1993 жылы азаматтық және қылмыстық істер бойынша құқықтық көмек көрсету туралы шартқа қол қойылған. Коммерциялық дауларға тап болған біздің кәсіпкерлер тек отандық сотқа ғана жүгіне алады. Олардың шешімі Бейжіңдегі елшіліктің консулдық бөліміне жіберіледі. Гүлнұр Нұркеева, халықаралық заң фирмасының серіктесі: - Қазақстан Республикасы соттарының шешімдерін Қытай Халық Республикасының аумағында таныту үшін жергілікті сотқа жүгіну керек. Статистика бойынша, шетелдік соттардың немесе төреліктердің шешімдері 85 пайыз жағдайда мойындалған. Нәтиже жаман емес. Алайда, бұл шешіммен сотқа жүгіну үшін тағы да қытайлық адвокат жалдауға мәжбүрсіз. Ал оны іздеу процесін жеңілдету үшін Қазақстан Елшілігі заң компаниялары мен адвокаттардың тізімін жасапты. Тауар бойынша дау айына кемі екі рет келіп түседі, дейді мамандар. Чжан Чжэнли, заңгер (ҚХР): - Әдетте Қытай соттарында өкілдік ету үшін қазақстандық кәсіпкерден сенімхат қажет. Екіншіден, дәлелдер шетелдегі Қытай консулдығында нотариалды куәландыру және заңдастырылу қажет. Егер осы құжаттардың барлығы болса, сотқа жүгінуге болады. Сот процесі 6 айға дейін созылуы мүмкін. Адвокаттар сондықтан барлық дәлелдерді мұқият сақтауға кеңес береді. Алаяқ компанияға алданып қалған Нұрәділ өз ісін соңына дейін ақыры жеткізді. Табанды жігіт елшілік көмегіне жүгінген. Тәжірибелі бизнесмен алда Кәсіпкерлер палатасы бұл процесті қадағалауы тиіс дейді. Ол Қытайдағы серіктестер мен қол қойылған келісімшарттарды тексеруге көмектесетін құрылым құруды ұсынды. Сымбат Ғалымжанқызы, Ботагөз Сырғабаева